Devletler ve şirketler, ekolojik uyumun bozulmasında hem kendi paylarının oldukça ağırlıklı olmasını görünmez kılmak, hem de “başka yolu yok” diyerek halihazırda içinde bulundukları tüketim çemberinde git gide daha çok tükenişe geçen insanları bu sisteme tabi kılmak için aynı yalanı söylüyor: “Sorumlusu sensin!” ya da başka bir şekilde ifade edecek olursak “ Bütün kötülüklerin sorumlusu insanın kötüye olan eğilimi”.
Kapitalizm, yaptığı bu insan tanımı içinde, kendi silah sanayisini ve insanların ihtiyacı olmayan bin bir türlü zırva üreten diğer sanayileri görmezden gelerek, suçu topyekûn insanlığa atıp, ekolojik uyumun bozulmasını evlerimizde tasarruflu ampuller kullanmayışımıza daha doğrusu açıkça biz ezilenlere bağlıyor: “Eğer dünyanın daha fazla ısınmasını istemiyorsan ekonomik ampul kullan, evden çıkarken ışıkları kapatmayı unutma. O eski çamaşır makineni at da, git kendine daha az elektrik yakan (ve daha pahalı olan) yeni bir çamaşır makinesi al! Çünkü sen dünyanın daha fazla ısınmasından, buzulların erimesinden, elektriğin har vurulup harman savrulmasından, yaşamın tükenişinden sorumlusun!”
Fakat kazın ayağı öyle değil! Yazının bundan sonraki kısmında vereceğimiz veriler, sorumlunun evde tasarruflu ampul kullanmayan biz değil, enerji tüketiminde sınır tanımayan devasa şirketler ve devletler olduğunu gösteriyor.
Elektrik Nerede Ne Kadar Kullanılıyor?
2009 yılı Türkiye elektrik istatistikleri raporu göz önüne alınarak TEDAŞ tarafından oluşturulan tabloda elektriğin kullanım alanlarına göre dağılımı gösteriliyor. Bahsi geçen tabloda elektrik tüketiminin sektörel dağılımı mesken, ticaret, resmi daire, sanayi, tarımsal sulama, aydınlanma ve diğer olarak kabaca sınıflandırılmış.
| TÜRKİYE NET TÜKETİMİNİN TÜKETİCİ GRUPLARA DAĞILIMI (MWh) | |||||||||||
| TEDAŞ * | ÖZEL | ||||||||||
| D.ŞİRKET. | D.ŞİRKET. | DİĞER | TOPLAM | ||||||||
| 1-a | Tarımsal Sulama | 3 355 346 | 306 458 | 3 661 805 | |||||||
| 1-b | Orman.,Avcılık,Balıkçılık,Hayvancılık, Diğ.Tar.Faal. | 831 020 | 384 400 | 1 444 | 1 216 864 | ||||||
| 2 | Maden Kömürü ve Linyit Üretim Tesisleri | 352 415 | 370 646 | 723 061 | |||||||
| 3 | Maden Kömürü ve Linyit Dışı Üretim Tesisleri | 485 850 | 119 978 | 39 811 | 645 639 | ||||||
| 4 | Gıda, Meşrubat, İçki ve Tütün Sanayii | 3 264 513 | 609 868 | 1 041 756 | 4 916 138 | ||||||
| 5 | Tekstil, Deri ve Giyim Sanayii | 8 928 321 | 1 267 599 | 1 812 437 | 12 008 357 | ||||||
| 6 | Ağaç işleri ve Kağıt Sanayii | 1 678 567 | 740 935 | 1 052 421 | 3 471 923 | ||||||
| 7 | Kauçuk, Lastik ve Plastik Sanayii | 1 729 211 | 351 436 | 381 335 | 2 461 983 | ||||||
| 8 | Kimya Sanayii | 1 379 726 | 399 175 | 2 701 442 | 4 480 344 | ||||||
| 9 | Toprak ve Çimento Sanayii | 6 242 111 | 1 220 447 | 2 210 149 | 9 672 708 | ||||||
| 10 | Demir-Çelik Üretimi ve İşleme Sanayii | 7 521 546 | 1 611 183 | 6 867 565 | 16 000 294 | ||||||
| 11 | Demir Dışı Metal Üretimi ve İşleme Sanayii | 879 579 | 348 563 | 696 268 | 1 924 409 | ||||||
| 12 | Makine, Elektrikli Aletler ve Ulaşım Araçları Yapımı | 1 435 777 | 1 698 042 | 863 729 | 3 997 547 | ||||||
| 13 | Organize ve Diğer Fabrikasyon Sanayii | 5 763 193 | 1 418 677 | 1 065 838 | 8 247 707 | ||||||
| 14 | İnşaat, Bayındırlık | 1 495 684 | 277 972 | 146 311 | 1 919 967 | ||||||
| 15-a | Resmi Daire | 4 992 165 | 1 853 746 | 143 730 | 6 989 641 | ||||||
| 15-b | Hastane, Banka, Vakıf, Okul, Kooperatif vb. | 580 816 | 45 158 | 281 575 | 907 548 | ||||||
| 15-c | Köy ve Diğer Halk Hizmetleri | 3 858 240 | 654 873 | 20 999 | 4 534 113 | ||||||
| 16 | Ticarethane,Yazıhane,Turizm, El Sanat.ve Diğ.Hiz. | 18 086 466 | 4 593 040 | 1 815 354 | 24 494 860 | ||||||
| 17-a | Ulaşım, Taşımacılık | 430 990 | 8 068 | 220 419 | 659 476 | ||||||
| 17-b | Haberleşme | 681 228 | 209 491 | 76 628 | 967 347 | ||||||
| 18 | Aydınlatma | 3 134 889 | 709 944 | 3 844 834 | |||||||
| 19 | Mesken İçi Hizmetler | 31 363 978 | 7 783 032 | 495 | 39 147 505 | ||||||
| TOPLAM | 108 471 633 | 26 982 730 | 21 439 707 | 156 894 070 | |||||||
Tabloda görüldüğü üzere sanayi sektörlerinde kullanılan elektrik %42,8 seviyesinde. Bu grubun pay sahibi olduğu miktarın 4te birini “demir çelik üretimi ve işleme sanayi” oluşturuyor. Toplam tüketimin %10,2 sini teşkil eden bu sektörün “makine, elektrikli aletler, beyaz eşya ve ulaşım araçları yapımı” sektöründen ayrışık olduğuna dikkat çekmekte fayda var. Öte yandan silah, mühimmat, zırh, savaş araçları gibi ürünleri barındıran harp sanayinin bu kategoride olduğunu akıldan çıkarmamak gerekiyor bu yüzdelik dilimi değerlendirirken.
“Ticarethane, yazıhane, turizm, el sanatları ve diğer hizmetler” kategorisinde bulunan ticaret ve hizmet sektörü tüketimi ise toplam tüketimin %15,6lık bir dilimini oluşturuyor. İçindeki her mağazada türlü elektrikli
Toplam tüketimin %2,4 lük kısmını “aydınlatma” için kullanırken “hastane, banka, vakıf, okul, kooperatif vb.” için toplam tüketimin yalnızca %0,6sı (binde 6) kullanılmaktadır.
“Haberleşme” için kullanılan miktar %0,6 iken “Resmi daireler” olarak adlandırılan kategoride kullanılan elektrik oranı %4,5.
TEDAŞ istatistiklerine göre net elektrik tüketiminin %16sını teşkil eden ticaret sektörü diliminin içerisinde AVM’ler de burada bulunuyor.
İstanbul’da, kurulu gücü 5MW (MegaWatt) olan bir AVM’nin 1 saatlik ortalama elektrik tüketimi 4MWh (MegaWatt saat) civarındadır. Basit bir karşılaştırma yapabilmek adına 4 kişinin yaşadığı bir hanenin 1 saatlik elektrik tüketimi 0,3kWh civarındadır. Yani bir AVM, 13.000 den fazla hanenin tükettiği elektrikten fazlasını tüketmektedir.
Bu makul bir oran gibi görünebilir. Ancak örnek olarak ele aldığımız AVM’yi bir üretim santrali ile karşılaştırmak daha ilginç bir durum açığa çıkacaktır. Örneğin Konya’da bulunan Bozkır HES’in 1 saatte üretebileceği maksimum elektrik kapasitesi 0,08MWh tir. Yani bahsi geçen AVM’nin tükettiği elektriği karşılayabilmek için en az 50 Bozkır HES daha gerekmektedir. Ya da bir başka deyişle, bozkır HES’in bu AVM’nin içindeki 50 mağazadan sadece bir tanesinin elektrik gereksinimini karşılayabilmektedir.
Yine söz konusu AVM’nin elektrik gereksinimini karşılayabilmek adına Konya Bozkır HES’in yanında Kayseri Pınarbaşı HES, Niğde Çamardı HES, Tunceli Çamardı HES, Kars Arpaçay-Telek HES, Bitlis Ahlat HES, Bursa İnegöl Cerrah HES, Hatay Dörtyol Kuzuculu HES, Bursa İznik Dereköy HES, Mersin Gülnar Zeyne HES, Muş Varto HES, Adıyaman Besni HES, Muğla Köyceğiz Bağcı Beyobası HES, Artvin Esendal HES, Sakarya Hendek Araklı HES, Bilecik Bozüyük HES ve Malatya Doğanşehir Erkenek HES’in de bulunduğu tüm bu vadilerin katledilmesinin, yeterli olacağını söyleyebiliriz.
Üretilen elektriğin %15’inin iletim hatlarının bakımsızlığı nedeniyle kaybedildiği, bir AVM’nin 17 vadiden daha kıymetli kılındığı, teknolojik gelişmenin, ilerlemenin, kalkınmanın; yaşamdan daha çok önemsendiği bu koşullarda kimilerinin elektriğin yaşamını kolaylaştırdığı savunusu temelsiz kalmaktadır.
Bütün bu verilerle birlikte tekrar düşündüğümüzde, gözlerimizin içine bakıp, “Sorumlusu sizsiniz! “ diyen ve tehditkar bir biçimde parmağını yüzümüze doğru sallayarak, her fırsatta bizi evimizin elektriğini kesmekle tehdit eden patronlar aslında bir şeyi saklamak, her zaman olduğu gibi kendi yarattıkları tahribattan bizleri sorumlu tutmaya çalışmaktadır. Ama gerçek şu ki, nükleere, termiğe, rüzgar enerji santrallerine, güneş panellerine ihtiyacı olan biz değil, yaşamı yok ederek servetlerine servet katmak peşinde olan devletler ve kapitalistlerdir.
Patika Dergisi 1. Sayı
