Hemen her eylemde, mitingte öfkeli, kararlı ve inançlı ellerde yükselirken görüyoruz kara bayrakları. Tarihi boyunca iktidarların korktuğu bir bayrak, ezilenlerin isyanının ve yeni bir yaşama olan umudunun simgesi olduğu için ötekileştirilenler, zulme uğrayanlar, sömürülenlerin bayrağı oldu.
Peki zulme karşı duran, yüreğinde yeni bir dünyayı taşıyan anarşistler eylemlerde neden kara bayrakları kullandı? Üzerinde başka hiçbir simgesi olmayan simsiyah bir bayrağın anarşistler tarafından kullanılmaya başlanması nasıl gerçekleşti?
Kara bayrak, siyasi bir figür olarak ilk kez bir işçi eyleminde kullanıldı. Devletlerin yoğun baskısı, kapitalizmin büyük sömürüsü ve iş cinayetleri ile karşı karşıya olan, yoksulluk çeken işçiler bu dönemde özellikle Avrupa’nın pek çok noktasında isyan ediyor; ekmek, adalet ve özgürlük mücadelesini veriyordu. Kara bayrak yine bu eylemlerin birinde, 1831’in Kasım ayında Fransa’nın ipek dokuma merkezi haline gelmiş olan Lyon kentindeki işçi eylemlerinde kullanıldı. 21 Kasım’da Lyon’un Croix-Rousse tepesi dolaylarında ipek üretimi yaparken ekonomik kriz nedeniyle ücretlerin kesilmesine ve yoksulluğa karşı isyan eden işçilerin elinde yükseldi.
İpek işçilerinin başlattığı isyana başka sanayi kollarından işçiler de katıldı. Grev büyüdü, yaşanan çatışmalar sırasında çok sayıda işçi yaşamını yitirse de belediye görevlileri şehri terk etti ve işçiler belediye binasını işgal etti. Bunun ardından Fransa devleti Lyon’a 20.000 kişilik orduyla girdi ve isyan bastırıldı. İşçilerin eylemi, devletin beklemediği bir zamanda, 1834 Nisanı’nda bir kez daha patlak verdi. Tüccarların ipek fiyatlarıyla ilgili yaptığı değişikler sonucu işçiler yine direnişe geçti. İşçiler yine kurdukları barikatlarlara, özgürleştirdikleri alanlara isyanın bayrağını, kara bayrağı dikmişti.
Bu iki isyandan yıllar sonra yine Fransa’da işçilerin, işsizlerin ve tüm ezilenlerin verdiği mücadelede taşındı kara bayraklar. 9 Mart 1883’te, Paris’teki Hotel des Invalides’in yakınlarında gerçekleşen işsizlerin yaptığı eylemde kara bayrak, Paris Komünü’nün yaratıcılarından anarşist kadın Louise Michel’in elinde katledilenleri ve isyanı simgeledi.
Louise Michel’in kullanımının ardından Ağustos 1883’te Lyon’da ilk sayısı yayınlanan anarşist “Kara Bayrak” (Le Drapeau Noir) gazetesinin çıkışı ve 27 Kasım 1884 yılında Chicago’da gerçekleşen işçi grevinde kara bayrağın kullanımı ile birlikte bayrak, anarşistlerin simgesi haline gelmeye başladı. Ayrıca bayrak, anarşizmin sosyalizmden farkını net bir şekilde ortaya koyduğu, giderek geliştiği ve toplumsallaştığı bir süreçte kullanılmaya başlandı.
O yıllardan bugüne gelindiğinde hala kara bayrağın tarihi; kapitalizmin sömürüsüne, devletlerin zulmüne ve var olan tüm iktidarlara karşı ezilenlerin verdiği mücadelenin, yani anarşizmin simgesi oldu.
Bayrağın renginin neden kara olduğu da çokça tartışıldı. Kara bayrağın teslim olma ve boyun eğmeyi sembolize eden beyaz bayrağa bir tepki olarak kullanıldığı, isyanı simgelediği de düşünüldü; iktidarlar tarafından katledilen tüm ezilenlere atıfla, katledilenleri unutmamak adına tutulan yasın bayrağı olduğu da. Kısacası bayrak, tarihi boyunca, üzüntüsünü öfkesinin tohumu eyleyenlerin oldu.
Louise Michel kara bayrağın mücadeledeki anlamını hapishanedeyken yazdığı şiirindeki şu sözlerle anlatmıştı:
Bütün yollardan geleceğiz,
Ve karanlıklardan sıyrılan intikamcı hayaletler gibi gelirken
Yumruklarımızı sıkacağız.
Bayrağı ölüm taşıyacak,
Al kanlara boyanmış kara bayrağı.
Ve alev alev göğün altında
Özgürleşen toprak
Mor çiçekler açacak!