“1941 New York Maden Faciası” - Bee Gees : “Bana bir şey olursa, Hepinizin görmesini istediğim bir şey var, Sadece tanıdığım birinin fotoğrafı. Karımı gördünüz mü Bay Jones? Dışarısı ne durumda biliyor musunuz? Yüksek sesle konuşmayın, toprağı kaydıracaksınız Bay Jones. Bir ses duymak için sürekli kulak kabartıyorum. Belki birileri kazıyordur, Ya da vazgeçip hepsi eve uyumaya mı gittiler, Bir zamanlar var olanların öldüklerini düşünerek.”
Bee Gees grubu, kendisini dünyaca ünlü yapan bu şarkıyı, Britanya Adasının Galler bölgesindeki Aberfan köyünde, 1966’da bir kömür madeninden çıkarılan toprakların kayması sonucunda yaşamını yitiren 116 çocuk ve 28 yetişkin için yazmıştı. Bu katliamın sorumlusu İngiliz Devlet Maden İşletmeleri’ydi. Devlet, diğer Avrupa devletlerinin sübvansiyonları ile rekabet etmek için madenlerini, Gallerlilerin yaşadığı, ucuz iş gücü olan bölgelere kaydırmış, bu bölgedeki yoğun yağışları dikkate almadan, ilkel yöntemlerle yoğun üretim yapan madenler kurmuştu. Şarkı ünlenince İngiliz Devleti grubun davulcusunu bir bahaneyle sınırdışı etmeye yeltendi.
Avustralyalı grup, kapitalizmin tarihi boyunca vahşice ezdiği maden işçilerine ve devletin katliamlarına yabancı değil. İngiliz sömürge devleti 19.yy’da Avustralya’nın “Yeni Galler” bölgesinde, buraya sürgüne gönderilenlerin “cehennem deliği” dediği koloniler kurmuş ve dev maden ocakları işletmeye başlamıştı.
Katliamdan altı ay sonra yazılan şarkının adında ise 1966Aberfan değil, 1941 New York deniliyor. Şarkının adındaki “facia” kelimesi de tarih ve yer ismi kadar gerçek dışı. Şarkının adı bize, devletin katliamı “facia” olarak niteleyerek kendini nasıl gizlediğini anlatıyor. Ve “facia”, göçük altındaki madencinin ağzından yazılan şarkının sözlerinde hiç geçmiyor.
Şarkı ünlü olduktan sonra başka birçok grup tarafından uyarlanmış. İlginç uyarlamalardan biri İngiliz rock grubu Barclay James Harvest tarafından, 1974’te maden işçilerinin yaptığı genel grevi bir ay sonra geri çeken sendika başkanına karşı yapılıyor. BJH, 1974 Büyük Maden Faciası adlı şarkısında “Karımı gördünüz mü Bay Jones?” sözlerini “Hayatımı gördünüz mü Bay Groan?” olarak değiştiriyor.
1996'dan 2014'e göçüklerin altından yükselen çığlıklar bitmiyor. Ama bitmeyen bir şey daha var o da öfkemiz. Kardeşlerimizi katleden kapitalizm illetini yok etmedikçe, umudumuzu kesip uyumaya gitmeyeceğiz!
Özgür Oktay
Meydan Gazetesi Sayı 18, Mayıs 2014