Yaşamlarımızı kazanmaya çalışırken, yaptığımız işle alakalı olarak iş yerlerinde uzun süre maruz kaldığımız kötü çalışma koşulları ve bedensel yıpranmalar ile sağlığımız olumsuz yönde etkileniyor ve meslek hastalıklarına maruz kalıyoruz. Yaşadığımız coğrafyada, iş cinayetleri, nasıl ki devlet ve kapitalistler tarafından bizlere “kader” ya da “fıtrat” kelimeleriyle sunuluyorsa, meslek hastalıkları da yapılan işin doğal sonucuymuş gibi normalleştiriliyor, görmezden geliniyor. Meslek hastalıklarına ayırdığımız yazı dizimizin bu bölümünde, neredeyse tüm iş alanlarında, özellikle çimento, kauçuk, plastik kimyasallar gibi zararlı maddelerin deriye temas etmesi sonucunda karşılaşılan bir hastalığı, egzamayı ele alacağız.
Bir gün içerisinde onlarca insanın saçını kesen, elleri saç boyaları ve perma solüsyonlar gibi maddelere temas eden kuaförler; çamaşır suyu gibi kimyasal karışımlardan elini çıkaramayan temizlik işçileri; elleri çimentoya bulanan inşaat işçileri; ellerini saatlerce lastik ve deri eldivenden çıkaramayan tamirciler, hemşireler, metal işçileri; kimyasal boyalara maruz kalan boyacılar; deri ve kauçuk işlerinde çalışan işçiler; elleri mürekkep ve solvent çözücüden neredeyse hiç çıkmayan matbaacılar...
Bir meslek hastalığı olarak egzama, tüm bu işçilerin ellerinin zararlı maddelerle temasa geçmesinin ardından derinin iltihap yayması olarak tanımlanabilir.
Egzamanın Türleri
’Dermatit/Egzama’nın birbirinden farklı türleri bulunmaktadır. Bu türler arasında, irritan (tahriş) temas deri hastalıkları ve alerjik temas deri hastalıkları en yaygın olarak görülen türlerdir. Egzamanın türlerinin her birinin kendine özgü belirtileri vardır.
Egzamaya yol açan irritan faktörler; metal işleme sıvıları, çözücüler, aşındırıcılar, metal kıymıkları, gres ve diğer yağlar ve el temizleme sıvılarıdır. Çimento, epoksi reçineleri, lastik kimyasallar, fenilendiamin, formaldehit, koku ve renk maddeleri, koruyucu maddeler, lastik ve deri eldiven, gluteraldehit, terebentin, tahta, kauçuk, resinler, saç boyaları ve perma solüsyonlar, boyalar ve boya katkı maddeleri gibi alerjik maddelerle temasta oluşan egzama türü ise alerjik temas deri hastalığıdır. Bu tür egzama hastalarında ellerde, ayaklarda ve yüzde yaygın olmak üzere kaşıntı, deri dökülmesi, kızarıklık vardır.
Egzama Nasıl Gelişir, Belirtileri Nelerdir?
Egzama hemen ilk temasta ortaya çıkmaz, kişinin daha önceden duyarlanmış olması gerekir. Kişinin duyarlı olduğu madde ile ilk temasından sonra, duyarlığın gelişebilmesi için 5-10 günlük bir süreye ihtiyaç vardır. Bundan sonraki bir temas egzamaya neden olur.
Bir deri hastalığı olan egzamanın yerleşimi temas yerindedir, en sık temas edilen yer ise genellikle ellerdir ancak hastalık diğer temas yolları ile vücudun herhangi bir yerinde de ortaya çıkabilir. Egzama gibi deri hastalıkları açısından hava, önemli bir unsurdur; hava ile teması olan deri bölgelerinde ve giysiler ile sıkı teması olan deri bölgelerinde mesleki deri hastalıkları daha çok gözlenir.
Egzamanın dönemine göre farklı döküntüler oluşabilir. Hastalığın ilk dönemlerinde kızarıklık, şişlik, minik su toplayan kabarıklıklar ve sulantı ön plandayken ilerleyen dönemlerinde kepeklenmeler ve kabuklanmalar görülür. Kronik dönemde ise deri kuruyup kalınlaşır ve renk değişikliği oluşur, deride çatlamalar meydana gelir. İltihaplanan deri bölgesinde kızarıklıklar meydana gelir ve egzamanın en tipik belirtilerinden kaşıntı oluşur. Hastalar egzamalı bölgede şiddetli kaşıntı ve yanmadan yakınırlar. Bu bölge kaşınırsa, enfeksiyonlu alan genişler, deri kanar ve ağrıya sebep olabilir. Ayrıca egzamalı bölge kaşındığında oluşabilecek çatlaklardan giren mikroplar egzamanın daha hızlı yayılmasına sebep olduğu gibi bu bölgenin diğer hastalıklara da açık hale gelmesine sebep olur.
Egzamanın Tedavisi
Egzamanın tedavisi, dönemine göre değişir. Sulantılı ilk dönemde kurutucu boyalar ve ıslak pansuman yapılırken; ilerleyen dönemde kremler; kronik dönemde ise bazı merhemler kullanılmalıdır. Kuruluk için nemlendiriciler, kaşıntı için kaşıntı giderici bazı haplar kullanılabilir. Şiddetli olgularda haftada birkaç gün güneş ışını tedavisi (UVB, PUVA) uygulanabilir. Tedavi sürecinde egzama olmuş bir bireyin egzamalı bölgeyi kaşımaması hastalığın yayılmaması için önemlidir.
Egzamanın gerekli olan asıl tedavisi ise hastalığa neden olan ve deriye temas eden maddelerden uzaklaşmaktır. Alerji testlerinin yapılması, testlerde tespit edilen alerjen maddelerden kaçınılması gerekmektedir.
Ekmeğini kazanmaya ya da “en asgari koşullarda hayata tutunmaya” çabalarken elleri aylarca çimentodan çıkmayan inşaat işçileri için, yılları kimyasal dolu alanlarda geçen deri işçileri için, kullandıkları temizlik malzemelerinden zehirlenmeye varacak kadar zarar gören temizlik işçileri içinse egzamanın sebebi olan faktörlerden kaçınabilmek neredeyse imkansızdır. Patronların kar hırsı, günden güne, sayısız işçiyi sömürmeye devam ettikçe; kapitalizm işçilerin bedenlerine yönelik saldırılarını sürdürdükçe egzama gibi sayısız meslek hastalığı da var olacaktır.
Aylin Sal
Meydan Gazetesi Sayı 36, Ocak 2017