Anarşist Yayınlar (18) : Şili’de Anarşist Yayınlar II

Anarşizm Şili'deki işçi hareketi içerisinde ilk kez topograflar, boyacılar, inşaatçılar ve denizciler arasında örgütlendi. Arjantin’den gönderilen yayınların bunda etkisi büyüktü. Böylelikle anarşist fikirler 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Şili’nin entelektüel çevresi ve işçi hareketi içerisinde geniş bir etki kazanmış oluyordu.

Şili’de farklı zaman aralıklarında yayınlanmış irili ufaklı birçok anarşist yayının arşivinin devlet şiddetiyle yok edilmiş olması, yayınların içeriğine dair bilgilere ulaşmamızı engelliyor. IWW (Dünya Endüstri İşçileri) Sendikası’nın Şili’ye has karakteri ve darbelere karşı bir direniş olarak sürdürülen anarşist yayıncılık bu yazının konusunu oluşturuyor.

IWW’nin Etkisi

1919 yılında Şili’de anarşistler IWW’nin (Dünya Endüstri İşçileri) Şili ayağının çalışmalarına Valprasio’da başladı. Ancak Şili’deki IWW, ABD’deki IWW’den farklı bir karaktere sahipti. ABD’de devrimci işçileri aynı çatı altında toplamaya çalışan ve daha pan bir çizgide mücadele eden IWW, Şili’de anarko-sendikalist eğilimlerini daha açık bir propagandaya dönüştüren ve anarşist bir örgüt gibi hareket eden bir model benimsemişti. Bunun nedeni Bolşeviklerin devrime ihanetinin ardından toplumsal muhalefetin değişen yapısıyla alakalıydı.

Şili’de IWW, coğrafyanın bir ucundan diğerine dek hızla yayıldı. Kendilerini sermayenin, iktidarın, kilisenin düşmanı olarak nitelediler ve grev, boykot, sabotaj gibi yöntemlerle eylemeyi seçtiler. IWW’nin özellikle kurulduğu Valprasio’daki Iquique ve Antofagasta’daki denizciler, fırıncılar, inşaat işçileri ve ayakkabıcılarla örgütlenmiş güçlü sendikaları vardı.

Juan Onofre Chamorro, Armando Trinino, Pedro Ortunar, Porfirio Soto gibi anarşistleri bünyesinde barındıran IWW üyeleri diğer ülkelerdeki gibi kendilerini Wobblies olarak adlandırdı ve sendikanın yayını Industrial Worker’ı (Endüstri İşçisi) dağıttı.

Darbeler Altında Yayıncılık

5 Eylül 1924’te gerçekleşen askeri darbe, Şili’nin sosyalistleri tarafından coşkuyla karşılandı. Anarşistler ise darbe karşıtı bir konum aldı ve güvenliklerini arttırdı. 70’lerde başlayan ve 1990’a kadar etkisini sürdüren Pinochet darbesi ise büyük bir şiddet dalgasıyla anarşistler dahil bütün toplumsal muhalefeti baskıladı. Dernekler, gazeteler, sendikalar kapatıldı. İçlerinde birçok tarihsel belgenin bulunduğu arşivleri yok edildi. Buna rağmen bazı anarşistler, diktatörlüğe karşı direniş hareketi içerisinde mücadele yürütmeye devam ettiler.

1984 yılında Talca’da, anarşist dergi “La voz del Naturismo” (Doğalcılığın Sesi) yayınlandı ve 1987’de kara bayraklar tekrar Santiago, Concepcion ve Osorno’da dalgalanmaya başladı. Sosyal merkezler tekrar açılmaya başladı. “El Duende” (Elf) yine Santiago’da ve “Kolective Anarkista Liberacion” (Anarşist Özgürleşme Kolektifi, KAL), “Taller de Analysis Sindical y social” (Sendikal ve Sosyal Analiz Çalışması, TASYS ) çatısı altında örgütlendi. TASYS, bastırılmış toplumsal muhalefeti canlandırmak ve kaybedilmiş alanları geri almak için örgütlenmeye başladı. “Colectivo Anarquista Concepcion” tarafından “Acrata” gazetesi yayınlanmaya başladı. Yine KAL’ın yayın organı “Liberacion” ve “Accion Directa” bültenleri Santiago’daki anarşist yoldaşlar tarafından çıkarıldı. 1989 yılında Pinochet iktidardan uzaklaştırıldı ve “demokrasi”ye dönüldü.

Darbe iktidarının yıkılışının ardından birçok anarşist Şili’ye geri döndü ve mücadeleye devam etti. O yıllarda temeli atılan örgütlenmeler bugün Şili’de devlete ve kapitalizme karşı sendikalar, öğrenci örgütlenmeleri, kolektifler, kültür merkezleri ve işgal evleriyle geniş bir etki alanına sahip olmayı sürdürüyor.

*Şili’deki anarşizmin ve anarşist yayıncılığın tarihi, sınır komşusu olan Arjantin’le organik bir ilişkiye sahip. Yazı dizimizde daha önce yayınladığımız “Arjantin’de Anarşist Yayınlar” başlıklı bölümden, iki coğrafyada da ortak yayınlanan gazetelere dair daha derinlikli bilgilere ulaşılabilir.

Paylaşın