Ayakkabısını kıyafetine göre farklı farklı giyenlerimiz var. Renk uyumuna, yapacağı spor türüne, çıkacağı yemeğin özelliğine göre ya da işe mi gezmeye mi gideceğine göre farklı farklı çok sayıda ayakkabısı olanlarımız. Böyle olunca da çoğunlukla ayakkabıların ayak ile uyumundan ziyade bu saydığımız ve daha sayamadığımız parametrelere göre seçilir ayakkabılar. Bazıları envai çeşit arasından her gün birini seçer giyer, bazısı seçme şansı olmadan her gün zorla giyer aynı ayakkabıyı. Kimi zaman güzel giyinmek, güzel görünmek gibi kıstasları olan işlerde çalışan işçilerin “göze hitap etmesi” gibi saçma bir gerekçe, kimi zaman “presentable” görünmenin bir koşulu olarak ayak sağlığını bozan ayakkabılar giymesi zorunluluk olarak dayatılır. Meydan Gazetesi’nin meslek hastalıklarına ayırdığımız bu bölümünde özellikle kadın işçilerin topuklu ayakkabı gibi ayakkabılar giymesi sonucunda ayak sağlığının bozulması konusuna odaklanacağız. Bir meslek hastalığı olarak da kabul edilmesi gereken Halluks Valgus hastalığına değineceğiz.
Halluks Valgus Nedir?
Halluks Latince’de ayak başparmağı anlamı taşırken valgus ise eğilmek, eğilmiş anlamına gelir. Yani “halluks valgus” dediğimiz, ayak baş parmağının eğriliği veya ayak baş parmağının orta hattan uzaklaşması ile ikinci parmağa doğru yönelmesi bozukluğudur. Halluks Valgus’da ayak baş parmağının açılandığı eklemde bir şişlik ve kızarıklık oluşur. Latince şalgam anlamına gelen bulyon kelimesi de hastalığın bu aşamasını tariflemek için kullanılmaktadır.
Sadece Ayakkabı mı Sebep Oluyor?
Halluks Valgus da diğer hastalıklar gibi çevresel koşullar dışında genetik etkenlerin tetikleyiciliğinde olabilir. Mesela ayak baş parmağının ikinci parmaktan uzun olması, ayak tarak kemiklerinin uzunluğu ya da kısalığı, doğuştan gelen özellikler olarak eklemlerde sorunlara yol açan bazı hastalıklar, ayak içi kas dokularındaki ya da diğer dokulardaki sorunlar ise Halluks Valgus’un tetikleyicileri olabiliyor. Ancak yine de Halluks Valgus’un en can alıcı sebebi ayakkabı kullanımıdır. Ayakkabı kullanımının Halluks Valgus oluşumuna etkisi iki yönlüdür. Birincisi, öncelikle ayakkabı kullanmayan toplumlarda Halluks Valgus’un hiç görülmediğini, ayakkabı kullanan toplumların üçte birinde görüldüğünü belirtmek gerekir. Örnek vermek gerekirse Japonya’da yüzyıllardır “geta” adı verilen geniş terlikler giyilirken 1979 yılına kadar Halluks Valgus ile ilgili tıbbı hiçbir çalışma yapılmamıştır. Ne zaman ki fabrikasyon ayakkabılar kullanmaya başlanır, o zaman da Japonya’da bu yönde çalışmalar hızlanmıştır. İkinci ve bizim vurguladığımız kısmı ise kadınların yüksek topuklu ayakkabı giymesinin Halluks Valgus’a neden olmasıdır.
Topuklu Ayakkabı Giymek Zorunda Olan İşçilerin “Kaderi” Halluks Valgus
Dar fabrikasyon ayakkabıları ayak parmaklarını sıkıştırırken yüksek topuklu ayakkabılar ise hem ayak parmaklarını sıkıştırıp hem de ayak parmaklarına binen yükü arttırarak ayağın yapısını ve işlevini bozmaktadır. İş hayatında ise başta belirttiğimiz sebeplerle yüksek topuklu, topuklu veya dar ayakkabı giyilmesi önerilir. Eskiden bir zorunluluk olarak giydirilirken şimdi zorunluluk olmasa da önemli bir ayraç haline gelmiştir. İş hayatında ayakkabılar genellikle güvenlik ve rahatlık ekseninde değerlendirilirken özellikle ofislerde çalışan kadın işçiler için bu durum patronların estetik kaygılarına indirgenir. Bu durum Halluks Valgus’un en önemli tetikleyicisi haline gelir.
Şikâyetleri Nelerdir Nasıl Tedavi Edilir?
Eklemdeki şişlik ve ağrı en önemli şikâyetlerden biridir. Baş parmağın dışarıya, yani ikinci parmağa doğru açılanması ilerledikçe, baş parmak ikinci parmağın altına girebilir, ya da üstüne çıkabilir. Baş parmağın ikinci parmağın altına ya da üstüne kaymasına göre, bu iki parmağın altında ya da üstünde deri kalınlaşmaları ve nasırları da görülebilir. Bir ayakkabı sorunsalı olarak başlayan Halluks Valgus, öncelikle yine bir ayakkabı ile çözümlenir. Burun bölgesi geniş, tabanı yumuşak ve yumuşak derili bir ayakkabı, şikâyetleri önemli ölçüde azaltacaktır. “Halluks valgus ateli” olarak bilinen, baş parmağı tamamen saran açıklığı kapatmaya yarayacak şekilde üretilmiş medikal ürünler kullanılabilir. Eğer sorun daha da ilerlemişse cerrahi müdahale de söz konusu olabilir.
Aylin Sal
Meydan Gazetesi Sayı 47, Kasım 2018