Kadın Çömlek Ustası Antik Yunan’daki Erkek Egemen Kalıpları Yıktı

Antik Yunan’da çömlekçilik, erkeklerin hakim olduğu bir zanaatti, ancak yaklaşık 3000 yıl önce, Girit Adası’ndan bir kadın ilk çağların bilinen tek kadın çömlek ustası olmak için, bütün kalıpları yıkacaktı.
Kadının iskelet kalıntıları üzerinde yapılan  biyomekanik analizler, klasik dünyanın bazı kısımlarında toplumun “yüksek” kademelerinde kadınların oynadıkları rollere ışık tutuyor. 45 ya da 50 yıl yaşadığı düşünülen çömlek ustası, Zeus’un da doğum yeri olan, Ida Dağı’nın eteklerindeki  Eleutherna şehrine gömülmüş.
Çevredeki mezarların içindeki şatafatlı çömlekler MÖ 900 ile MÖ 650 arasında,Girit ve Miken uygarlığının çöküşünden sonraki bir tarihte ve Yunan Karanlık Çağı olarak adlandırılan dönemin sonlarına doğru yaşamış olabileceğini düşündürüyor.

Arkeologlar kadının kemiklerinde yaptıkları kapsamlı incelemelerde dikkat çekici bazı detaylarla karşılaştı. Orthi Petra mezarlığında gömülü olan diğer kadınlarla karşılaştırıldığında, özellikle vücudunun sağ kısmı oldukça kaslıydı. Aynı zamanda diz ve kalça eklemlerindeki kıkırdaklarında hasar vardı .

Ömür boyu sürekli tekrarlanan hareketlerin kemiklerde nasıl bir hasara yol açacağını merak eden araştırmacılar, ilk çağ kadınlarının uğraşlarında ki biyomekanikleri incelemeye koyuldu ve insan iskelet modeliyle bu hareketleri canlandırdılar ve hangi kasların çalıştığını gözlemlediler. Kıyafet yıkama, ekmek yapımı, tarladan mahsul toplama, dokumacılık gibi işleri denediler ancak bir şey elde edemediler. Geleneksel kadın uğraşlarının dışına çıktılar ve çömlekçiliği denediler.

Şans eseri Eleutherna şehri yakınlarında yaşayan, günümüzün usta seramikçilerinden birinin kızı ve başlı başına kendisi de bir kadın çömlek ustası, bilimciler için modellik yapmayı kabul etti. Kadın çalıştığı sırada kaslarını analiz eden bilimciler ilkel zanaatkarın da bir çömlek ustası olduğuna ikna oldular. Büyük ihtimalle eklemlerine zarar vermesinin sebebi ayaklı çarkı döndürmek için sürekli ayağını bükmesiydi. Vücudunun sağ tarafının daha kaslı olması ise çarkta dönen çamura şekil vermek için sürekli tek bir tarafa eğilmesiydi.

Araştırmacılar,  kendisini zanaatine ömrü boyunca adamış olan kadının bir usta olmasının çok büyük bir olasılık olduğunu ve adada icraat yapan kadın seramikçilerin yolunu aydınlattığını söylüyor.


Bu yazının orjinali Science Mag’de Michael Price tarafından yazılan“Master Female Artisan Broke the Male-dominated Mold in Ancient Greece” adıyla yayımlanmıştır