Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy tarafından karşılandığı resmi törende hazır bulunan Ukrayna askerlerini “Slava Ukraine!” (Şan Olsun Ukrayna’ya) sözleriyle selamladı. Askerler ise ona “Geroyam Slava!” (Kahramanlara Şan Olsun) yanıtını verdi. Bandera selamı denilen bu selamlama Rusya başta olmak üzere dünyada tepkilere yol açtı.
(Bu selamlama, 1995 yılındaki Kiev ziyaretinde dönemin ABD Başkanı Bill Clinton tarafından kullanıldığında da benzer şekilde tepki çekmişti.)
Geçmişten Günümüze Bandera Selamı
“Slava Ukraine!” 1917’deki bağımsızlık savaşı sırasında, Ukrayna milliyetçileri tarafından Rusya’ya karşı kullanılan bir slogandı. 1930’lara gelindiğindeyse Ukrayna Milliyetçileri Örgütü başta olmak üzere Nazi bağlantılı faşist gruplarca yeniden kullanılmaya başlanmış, Nazi işbirlikçisi Ukraynalı Stepan Andreevich Bandera’nın resmi sloganı olarak tanınmıştı. Selamlama, sağ kol Nazi selamı şeklinde kaldırılıp “Slava Ukraine!” sloganı atılarak gerçekleştiriliyordu.
Ukrayna’da AB ile ilişkilerin geliştirilmesini isteyen partilerin yönlendirmesiyle Kasım 2013’te başlayan, 2014’te şiddetini arttıran ve dönemin başkanı Yanukoviç’in görevinden azledilmesi gibi pek çok sonuç doğuran eylemlerde sık sık duyulan bu slogan Rusya karşıtlığının simgesi olarak sahiplenildi.
2018’de ise dönemin başkanı Petro Poroşenko’nun çıkardığı bir kararname ile asker ve polisleri selamlarken Sovyetler Birliği’nden kalan “Merhaba Yoldaşlar!” selamlaması yerine kullanılmaya başlandı.
Bugüne baktığımızda bu selamlama Ukrayna’da faşizmi hatırlattığı için bir kesim tarafından reddediliyor, bir kesim tarafından sahipleniliyor, bir başka kesim ise samimi bir vatanseverlik göstergesi olduğunu iddia ediyor.
Rusya-Türkiye Geriliminde Meydan Okuma mı?
Rusya ile Türkiye arasındaki İdlip gerilimi sürerken ve Türkiye’nin bölgede cihatçı çetelerle “mücadele ediyor görünerek” halihazırdaki konumunu koruma politikası miadını doldurmuşken Rusya’yla var olan gerilimin artacağı aslında öngörülebilirdi.
Rusya’nın bilinen siyaset bilimcilerinden Sergey Markov bu selamlamanın Moskova’ya karşı meydan okuma olarak algılandığını vurgularken bu meydan okumanın “Yahudi katillerinin selamı” denilen Bandera selamıyla gerçekleşmiş olması Rusya’da ve başka coğrafyalarda farklı kesimlerden tepki topladı.
Hal böyleyken Rusya karşıtlarının simgesi haline gelen Bandera selamı veren Erdoğan’ın bu hareketinden bir anlam çıkarmamak, apaçık safdillik olacaktır ancak süreci okumamız noktasında fikir verici olduğunu söylemek de pek mümkün değildir. Çünkü Erdoğan başkanlığındaki Türkiye’nin başka devletlerle, ittifaklarla yaşadığı gerilimler ya da yakınlaşmalar kısadır, geçicidir, pamuk ipliğine ya da açık söylemek gerekirse bir el hareketine bağlıdır. Bu el hareketi bir gün zafer işareti, başka bir gün rabia, sonraki gün bozkurt işareti, daha sonraysa nazi selamı olabilir.