İngiltere’de yayımlanan Times gazetesi, Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden’ın göreve başlamasının ardından Washington’la ilişkileri toparlamaya çalıştığı, ancak çabasının karşılıksız kaldığı yönünde bir analiz yazısı yayımladı.
Yazıda, Ankara’nın Washington’a yeni bir büyükelçi atamasına ve Ankara’dan bazı heyetler gönderilmesine karşın, taraflar arasında yeni dönemde iyi ilişkiler kurabileceğine dair çok az işaret olduğunun altı çizildi.
Analiz yazısı, gazetenin Türkiye muhabiri Hannah Lucinda Smith imzası taşıyor. Smith yazısında, Erdoğan’ın “Biden’ın aramızdaki ilişkilere gereken özeni göstereceğine inanıyoruz. Yeni yılda yeni bir sayfa açmak istiyoruz” sözlerine yer verirken, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alınmasının, söz konusu ilişkilere zarar veren başlıklarda öne çıktığını belirtiyor.
Biden’ın henüz Erdoğan ile görüşmediğini aktaran Smith, iki devlet arasındaki tek resmi temasın ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın arasındaki telefon görüşmesi olduğunu yazıyor.
Yazıda, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon Basın Sözcüsü John Kirby’nin, “Ankara S-400’lere sahip olduğu sürece mevcut yaptırımlar kalkmayacak” uyarısının da altı çiziliyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in TC’yi Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore ile birlikte “acil müdahale” gerektiren devletler listesine aldığını belirten analizde, Blinken’in Ankara’yı “zor bir müttefik” olarak gördüğü ifade ediliyor.
Geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamada TC’den, S-400 alımı nedeniyle “sözde müttefik” olarak bahseden Blinken’in, “Biden, uluslararası hukuku ihlal eden veya bir NATO müttefiki olarak taahhütlerini ihlal eden Türkiye’den hesap soracak. Yönetimimiz ayrıca insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü de gündeme getirecek” sözlerinin de hatırlatıldığı yazıda, son günlerde gündemde olan “Uygurlar meselesine de” yer veriliyor. İnsan hakları ihlalleri bağlamında yer verilen Uygurlar için, “Bu, Türkiye’nin Uygurların Çin’e iadesi ilgili anlaşmayı imzalaması durumunda daha fazla yaptırım ile karşılaşması anlamına gelebilir.” yorumu dikkat çekiyor.
Washington merkezli düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde yaklaşık Washngton-Ankara ilişkilerini analiz eden Bülent Alirıza’nın “Trump’ın gidişiyle ikili ilişkiler artık ciddi bir sorun. Türkiye isterse Rusya ile anlaşmaya devam edebilir ama Biden döneminde ABD ve NATO ile de bağlarını sürdürmek istiyorsa bunu yapamaz. S-400 sadece bir gösterge. Gerekçesi de Türkiye’nin kendi yoluna gitmeye karar vermesi. Erdoğan işleri düzeltmek için Biden’a ulaşması gerektiğine inanıyor ama bu işe yaramayacak.” şeklindeki sözlerine de yer verilen Times yazısında, AKP’nin iç siyasette ciddi oranda güç kaybettiği ve MHP’yle ittifakı nedeniyle, Ege ve Doğu Akdeniz’de Yunanistan ile gerilim yaşadığı, Azerbaycan’a Dağlık Karabağ’daki çatışmalarda yapılan yardımın da, yeni ABD yönetimi tarafından hoş görülmediği belirtiliyor.
Times analizi, Erdoğan’ın ekonomik krizin dayatmasıyla batılı devletlerle “yeni bir sayfa açmaya” çalıştığı yorumuyla devam ederken, İsrail’e uzun bir aradan sonra -İbranice de bildiği devlet medyasınca yükseltilen- bir büyükelçi atanarak, İsrail’le de temas kurmaya çalışıldığı, İstanbul’da Hamas’a karşı bazı adımlar atıldığı, ancak İsrail’in yeni elçinin atanmasını bile henüz onaylamadığının altı çiziliyor.
İsrail ile TC ilişkilerine dair, Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nden TC dış politikası uzmanı Gallia Lindenstrauss’ın görüşlerine de yer verilen analizde, İsrail’de büyükelçilerin karşılıklı dönüşünün onaylanması için Ankara’nın, Hamas’ın lojistik faaliyetlerine karşı kararlı bir şekilde harekete geçmesi gerektiği düşüncesinin hakim olduğu belirtiliyor. Lindenstrauss bu durumu, “İsrail’de siyasi kriz sürüyor. Mart ayında da seçimler yapılacak. Bu nedenle büyükelçisini Ankara’ya göndermeyle ilgili olarak, Türkiye’ye karşılık verip vermeyeceği ya da bu konuda istekli olup olmadığı pek net değil.” şeklinde yorumluyor.